Auteur: Jeanne Hup

_{Gijs, Inge, Monique, Ward, Jeanne}

Onlangs stond er een mooi verhaal in NRC met als titel: “De online les is er nog steeds, maar waarom eigenlijk?”. De strekking was: online lessen en ‘hybride’ onderwijs zijn – ook na het einde van de laatste lockdown in januari – niet verdwenen uit het mbo. Uit onderzoek van belangenorganisatie Ouders & Onderwijs bleek dat maar liefst 37 procent van de mbo-studenten nog te maken heeft met online onderwijs. Veel ouders zowel als leerlingen geven aan dat ze hier niet onverdeeld gelukkig mee zijn. En ik begrijp dat wel.

Ofschoon er op scholen al langer geëxperimenteerd werd met online (deel)onderwijs en hybrid learning, was het natuurlijk corona waardoor opeens alles en iedereen over moest op online. Dat dat kwalitatief niet altijd het juiste niveau opleverde, is begrijpelijk. Online learning heeft daarbij het stigma opgelopen dat het alleen een alternatief zou zijn voor fysieke leerervaringen, als het echt niet anders kan. Ok. Daarmee doen we het instrument wel wat te kort. Maar tegelijkertijd is het ook wel helder dat lang niet elke leerervaring in een online variant het niveau van fysiek kan evenaren.

In het artikel noemen de scholen voldoende valide redenen om de inzet van online lessen op dit moment te rechtvaardigen, zoals de nog steeds door corona beperkte capaciteit aan leerkrachten. Of het willen kunnen experimenteren met een mix van leermiddelen, waarbij online en fysiek elkaar kunnen versterken (blended learning).

Maar het ook genoemde economische argument – dat je bij online lessen efficiënter gebruik kan maken van leerkrachten en ruimtes – is wat mij betreft echter geen goed argument. Dat is dan gewoon een bezuiniging waarbij niet gekeken is naar het optimaliseren van de resultaten.

In mijn ogen is voor een optimale kennisoverdracht een bepaalde mate van fysiek contact essentieel. Er vindt meer interactie plaats en het concentreren en lang de aandacht bij de les houden gaat makkelijker. En de motivatie van studenten om iets tot zich te nemen neemt ook toe als ze onderling fysiek met elkaar in contact kunnen staan.  

Dus ook hier ligt de waarheid in het midden en gaat het om maatwerk. Online daar inzetten waar het zin heeft en waar het echt inhoudelijke waarde toevoegt.

Ook bij Bureau Lente zijn we nu weer voor het overgrote deel fysiek aan het trainen. Dat is vooral fijn omdat onze trainingen vaak sterk gebaat zijn bij interactie, het zelf doen, en het leren van elkaar. Het gaat nooit alleen om kennisoverdracht van ons aan de groep. En dan heeft fysiek toch echt mijn voorkeur. Maar als die mogelijkheid om diverse redenen toch niet echt haalbaar is. Dan doen we het natuurlijk online. En met een goed gemotiveerde groep en een goed plan van aanpak gaat dat prima (maar als ik mag kiezen …). Ik ben overigens wel echt een voorstander van innovatie en vernieuwing in het onderwijs, maar dat is iets anders dan je aanbod gewoon verplaatsen naar online, lees hierover ook het blog van collega Monique Bulle.

Het is zover: per 1 augustus is de Onderwijsinspectie voor het mbo overgestapt van Onderzoekskader 2017 naar Onderzoekskader 2021. Een van de meest in het oog springende veranderingen is die in de gehanteerde terminologie. We gaan van Examinering en Diplomering (ED1, 2 en 3) naar Borging en Afsluiting (BA1 en 2). Maar zijn dan alleen de labels veranderd?

Kwaliteit uitbouwen
Inspecteur-generaal van het Onderwijs, Alida Oppers zegt: ‘Besturen zijn al lange tijd verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Die verantwoordelijkheid wordt nu verder uitgewerkt. Ook hebben we een duidelijker onderscheid gemaakt tussen onze opdracht om enerzijds de onderwijskwaliteit te waarborgen en aan de andere kant besturen te stimuleren om de kwaliteit verder uit te bouwen. Dat eerste doen we op basis van wettelijke eisen, bij het tweede gaan we uit van de eigen ambities van het bestuur.’

Die ambities spelen een belangrijke rol en besturen zullen daar ook op afgerekend worden. Het onderwijstoezicht heeft daarbij twee doelen: waarborgen dat alle leerlingen en studenten in Nederland onderwijs van voldoende niveau krijgen, en stimuleren dat het onderwijs beter wordt waar dat nodig is.

• Maar wat betekent het bijgestelde kader voor de examencommissies en onderwijsteams?
• Hoe borgen we de kwaliteit van bewijzen?
• Hoe moet je als examencommissie evalueren?
• Hoe zien examencommissies toe op opvolging van verbeteracties? 
• Wat betekent dit voor de onderlinge relaties van teams, examencommissies en bestuur/directie?

In de basisomschrijving van de gestelde eisen zien we natuurlijk veel herkenbare elementen terug:

BA1. Borging Diplomering

Aangepaste trainingen
De doelstellingen zijn ambitieus, en we zien als Bureau Lente zeker kansen om hiermee ook examencommissies en onderwijsteams verder te professionaliseren. We vinden het een positieve ontwikkeling dat teams nu ook andersoortige bewijzen, bijvoorbeeld opgedaan in de beroepspraktijk of het onderwijs, mogen meenemen voor de diplomering.

De teams moeten dan wel goed nagaan of de bewijzen valide, betrouwbaar en transparant zijn, dus voldoen aan de kwaliteitseisen. Hier gaat het dan om de nieuwe term Afsluiting. De Examencommissies op hun beurt moeten goed bedenken hoe ze dit zorgvuldig en verantwoord moeten borgen. De taak voor de examencommissie blijft gelukkig deugdelijke borging van de kwaliteit van diplomering en examinering.

Ook het uiteindelijke doel van examinering en diplomering blijft ongewijzigd: met het onderwijsteam en de examencommissie ervoor zorgen dat studenten kunnen afsluiten met een waardevol diploma.  Hoe het gewijzigde kader precies zal uitpakken zullen we in de praktijk moeten zien. Wij zijn er al volop mee bezig en hebben daar in onze trainingen en begeleiding van zowel examencommissies als onderwijsteams ook extra ruimte voor ingebouwd.