Categorie: Nieuws

Bij de ontwikkeling van onze nieuwe training Effectieve Feedback hebben we onder meer gebruikgemaakt van het standaardwerk van Winstone en Carless: ‘Designing Effective Feedback Processes in Higher Education: A Learning-Focused Approach’ (2019).
In hun boek spreken Winstone & Carless van een oud en een nieuw feedbackparadigma.

Het oude feedbackparadigma is overdrachtsgericht (transmissie) en gaat vooral over het door de docent aanleveren van informatie aan de student. De docent voorziet de student van feedback (vaak schriftelijk) en de student verwerkt deze informatie met als doel het product met een voldoende af te ronden. Er wordt hierbij niet teruggegrepen op eerdere feedback en de student doet gewoon wat er op dat moment concreet van hem gevraagd wordt (reactief). Alle aandacht gaat uit naar de feedbackboodschap en niet naar wat er vervolgens met deze informatie gebeurt.

Het nieuwe paradigma is juist gericht op het leerproces (transformatie). Hierbij staan interactie met de student, zijn begripsvorming en het vervolgens toepassen van de feedback centraal. Hierbij is de docent ontwerper van het feedbackproces. Ook faciliteert de docent productieve feedbackinteracties als peerfeedback en zelfassessment.

Duurzame feedback
Deze wijze van feedback wordt ook wel ‘duurzame feedback’ genoemd, omdat het feedbackproces de student in staat stelt verder te kijken dan de huidige taak. Duurzame feedback stimuleert de student om de eigen ontwikkeling in de hand te nemen door actief op zoek te gaan naar feedback bij docenten, experts en peers.

Feedback vindt plaats in dialoog
Bij de verschuiving van het oude, overdrachtsgerichte paradigma naar de nieuwe op het leerproces gericht benadering, staat dialoog centraal. Met dialoog wordt niet enkel een gesprek tussen twee mensen bedoeld, maar een interactieve uitwisseling tussen twee of meer personen over de kwaliteit van het werk van de student.

Kerncompetentie: feedbackgeletterdheid
Werken volgens het nieuwe feedbackparadigma, vraagt van studenten dat zij hun ‘feedbackgeletterdheid’ ontwikkelen. Dat wil zeggen dat ze de waarde van feedback en het belang van hun eigen actieve rol in het feedbackproces inzien, dat ze de kwaliteit van het werk van zichzelf en dat van anderen kunnen inschatten en dat ze hun emotionele betrokkenheid bij het feedbackproces op een productieve manier kunnen inzetten.

Studenten kunnen zulke feedbackgeletterdheid pas ontwikkelen als ook hun docenten feedbackgeletterd zijn. Voor docenten betekent dit dat zij niet alleen de werking en technieken ten aanzien van feedbackprocessen kennen en beheersen, maar ook dat zij bereid zijn zich te laten inspireren en te experimenteren met het ontwerp en inpassen van feedbackprocessen in hun onderwijs het curriculum. Daarnaast moeten zij ook open staan om dit met collega’s te delen en van elkaar te leren.

Wat is het probleem waar docenten nu vaak tegenaan lopen?

• Feedback geven kost de docenten (te) veel tijd door grote aantallen studenten en/of andere werkdruk.
• De gegeven feedback wordt door studenten onvoldoende gebruikt.
• Expertise en of inzichten ontbreken.

Naar een breed gedragen feedbackcultuur

Als we naar een feedbackcultuur willen dan moeten we feedback een plaats geven in het curriculumontwerp en de direct betrokkenen (docenten en studenten) feedbackgeletterd maken.

Dimensies van een feedbackcultuur

• Ontwikkelen van feedbackgeletterdheid bij docenten
• Ontwikkelen feedbackgeletterdheid bij studenten
• Ontwikkelen van studentbetrokkenheid bij feedbackprocessen
• Feedbackprocessen meenemen bij het ontwerpen van toetsing/assessments
• Inzetten van effectieve peer-feedback en peer-monitoring processen.
• De relationele dimensie van feedback bespreekbaar maken

Certificering Feedback Master

Voor ervaren en beginnende docenten die echt resultaat willen behalen met het geven van feedback heeft Bureau Lente nu de training Effectief Feedback ontwikkeld, indien gewenst afgesloten met een certificering tot Feedback Master.

In deze training herkaderen we feedback. Van feedback als product naar feedback als proces, waarbij studenten actief betrokken zijn bij het zoeken, verwerken en gebruiken van feedback.

Studenten leren niet door ze enkel feedback te geven, zelfs niet als je het herhaaldelijk op de meest vriendelijk mogelijke manier meedeelt. Het geven én ontvangen van feedback is meer dan een product in de vorm van ingevulde formulieren. Feedback is een proces.

Tijdens de training onderzoeken we hoe het geven en verwerken  van feedback het beste gefaciliteerd kunnen worden. Deze training biedt praktische handvatten over het geven van effectieve feedback en hoe de grootste impact op het leren van studenten kan worden bereikt.

Aandachtspunten hierbij zijn onder meer: het ontwikkelen van feedbackgeletterdheid van docenten en studenten, stimuleren van betrokkenheid van studenten bij het eigen leerproces, de dialoog in het feedbackproces, het implementeren van ‘peer feedback’ en het inrichten van het feedbackproces voor meerdere studenten/groepen.

Terwijl de zomer niet van ophouden weet en de tropische dagen zich aaneenrijgen tot heuse hittegolven, is het toch echt zover gekomen: de zomervakantie is weer voorbij.

Vanuit Bureau Lente hebben we de vakantie afgesloten – of zijn het schooljaar begonnen – met een gezamenlijke hei-tweedaagse. Voor deze retraite – of om in stijl van het thema te blijven – Rückzug, begaven we ons naar het meest industriële gebied van West-Europa: das Ruhrgebiet.

Dat is namelijk heel leuk opgedroogd de laatste jaren.

Duisburg, Essen, Oberhausen en Bochum bieden nu een weelde aan prachtig verstilde roestige staalinstallaties, fabrieken en spooremplacementen. Een groots, meeslepend gebied, van een woeste schoonheid.

En, ook geheel op zijn Duits, inmiddels gründlich en pünktlich voorzien van efficiënte en heel mooie fietspaden en musea. Ein Erlebnis, net wat u zegt.

We hebben daar gepraat, gelachen, gefietst, gegeten (heel lekker) en geborreld. En hebben ons vergaapt aan das ehemaligen Wirtschaftswunder!

Laat de hete herfst dus nu maar komen, wij zijn er klaar voor!
(ofschoon we nog wel steeds op zoek zijn naar een of twee extra adviseur/trainers…)

Nieuwe certificering voor opkomend specialisme in beroepsonderwijs

Het geven van feedback is een veelbesproken onderwerp in het beroepsonderwijs. Want wil je dat studenten ook iets leren van toetsen, dan is goede feedback belangrijk. Het geven van zulke leerbevorderende feedback vereist echter een bepaalde mate van ‘feedbackgeletterdheid’.

Om die reden hebben we nu de training Effectieve Feedback ontwikkeld, afgesloten met een certificering tot Feedback Master. De training is bedoeld voor ervaren en beginnende docenten in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs die echt resultaat willen behalen met het geven van feedback.

De certificering tot Feedback Master moest er gewoon komen want ofschoon we al jaren weten dat het geven van goede feedback essentieel is voor het bevorderen van leerprestaties, is het nog steeds een onderbelicht instrument. Studenten vinden dat ze niet de juiste feedback krijgen terwijl docenten het gevoel hebben dat ze veel moeite en tijd steken in het geven van feedback, waar studenten te weinig mee doen.

Om hier verandering in te brengen, is het van belang anders naar feedback te kijken. Succesvolle inzet van feedback vraagt om een heuse feedbackcultuur, met aan de basis daarvan ‘feedbackgeletterdheid’. Hierbij gaan we van feedback als product naar feedback als proces, waarbij studenten actief betrokken zijn bij het zoeken, verwerken en gebruiken van feedback. Hierbij is het essentieel dat het hele team ook dezelfde taal spreekt als het gaat om feedback.

Aandachtspunten hierbij zijn onder meer: het ontwikkelen van feedbackgeletterdheid van docenten en studenten, stimuleren van betrokkenheid van studenten bij het eigen leerproces, de dialoog in het feedbackproces, het implementeren van ‘peer-feedback’ en het inrichten van het feedbackproces voor meerdere studenten/groepen.

We zien dat het verkrijgen van die feedbackgeletterdheid een behoorlijke omslag vraagt in het denken over feedback en de manier waarop dit in het curriculum kan worden ingepast. Daarom denken we ook dat mensen die onze training succesvol hebben doorlopen, daadwerkelijk meerwaarde hebben op dit specialistische terrein. Om deze kwalificatie ook goed zichtbaar te kunnen maken, kunnen we deze mensen desgewenst ook certificeren als Feedback Master. Op deze manier kun je als Feedback Master makkelijker laten zien dat je op dit gebied de juiste kennis en ervaring in huis hebt.

Effectieve Feedback
De training effectieve feedback is voor ervaren en beginnende docenten die feedback als proces willen integreren in onderwijs en toetsing.

Deze training, zoals alle trainingen van Bureau Lente, is maatwerk en wordt vooraf geheel afgestemd op de wensen en het niveau van de deelnemers. Bij het succesvol afronden van de training en bij bewezen feedbackgeletterdheid kan de kandidaat het certificaat Feedback Master ontvangen.

Feedback Masters zijn ‘feedbackgeletterd’ en kunnen:

• Feedback inzetten als een proces, waarbij studenten actief betrokken zijn bij het zoeken, verwerken en gebruiken van feedback.
• Studenten leren verbinding te leggen tussen feedback, hun eigen werk en toekomstig leren.
• Feedback zo inzetten dat het leerstrategieën en prestaties van studenten verbetert.

De training gaat niet over de feedbackboodschap zelf, maar over het feedbackproces. Het geeft inzicht in de rol van feedback binnen het leerproces, en over de rol van zowel de student als van de docent. 

Voor meer informatie: feedbackmaster.nl

Bureau Lente is bijna op vakantie; Monique is al weg en Inge, Gijs en Jeanne trekken op 15 juli de deur achter zich dicht! 

Om dit te vieren – en om de muren in ons nieuwe kantoor in Culemborg te voorzien van wat kleurige ‘spetterijen’ – hebben we afgelopen week onze overall aangetrokken om even ongenegeerd alles ‘van ons af te smijten’.

En het resultaat? Tja, je moet er van houden (maar het luchtte wel lekker op).

Bureau Lente wenst iedereen een zorgeloze zomer en vanaf 21 augustus staan we weer helemaal voor jullie klaar!

Op 7 en 8 juni waren wij vanuit Bureau Lente weer aanwezig op het congres ‘Toetsen en Examineren in het HO’. Naast de workshops die we daar verzorgden, hebben we natuurlijk ook sessies van andere sprekers bezocht. Een oud-collega vroeg mij op een van deze congresdagen ‘leer je nou zelf ook nog wel wat van die workshops?’. Natuurlijk leer ik daar ook van! Leren is voor mij veel breder dan alleen ophalen van nieuwe kennis. Als het alleen zou gaan om het leren van geheel nieuwe dingen, dan zijn zulke congressen wellicht niet het meest efficiënt, omdat we als trainers op dit specifieke gebied zelf al behoorlijk wat expertise hebben. Maar het bezoeken van dit soort congressen wakkert bij mij wel het een en ander aan. In mijn hoofd volgt dat een bepaald patroon; ik noem dat het VVV-principe:  vonkje, vlammetje, vuurtje. Een vonk kan al ontstaan door iets heel kleins, iets wat een van de sprekers zegt of wat ik terugzie in de manier waarop de spreker presenteert. Dat vonkje wakkert dan iets in mij aan en dat iets gaat eigenlijk altijd over hoe ik mijn trainingen nog verder kan optimaliseren. Of er ontstaat vanuit het vonkje een vlammetje met de wens iets heel nieuws te ontwikkelen. En van bestaande dingen beter maken en nieuwe dingen bedenken word ik vervolgens heel erg blij en dat wakkert het vuur van zelf willen leren én anderen zo goed mogelijk iets willen bijbrengen, weer flink op.

Hoe pakte dit dan concreet uit op dit congres? Een paar voorbeelden!

Het Verbeter-Vonkje

Kristel van Hoyweghe sprak in haar plenaire lezing over de twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek. Deze bouwstenen (en het bijbehorende boek) zijn mij niet onbekend want we gebruiken ze in enkele van onze trainingen. Een van de plaatjes in haar PowerPoint zorgde bij mij voor een vonkje.  In een aantal BDB-trajecten die wij verzorgen is de inhoud van de training door ons ontwikkeld, maar gebruiken we de beoordelingssystematiek van de betreffende hogeschool. Vooral dat laatste is iets wat wel eens kan wringen, omdat sommige beoordelingssystematieken het effect hebben van afvinken en het papiertje halen. En dat is nou net niet waar wij van Bureau Lente voor staan. We ontwikkelen daarom ook onze eigen beoordelingssystematieken die het leren meer bevorderen. Door in te zoemen op het woord ‘bouwsteen’ kwam ik op het idee om voor komende BDB-trajecten iets fysieks te maken waarop je als deelnemer letterlijk bouwstenen kunt terugzien, bijvoorbeeld lego-steentjes. Als je dan een van de bouwstenen van de BDB hebt aangetoond, dan plaatsen we een blokje en al die blokjes samen vormen het BDB-huisje. Zo zie je als deelnemer je BDB-vaardigheden letterlijk steeds verder groeien, en als het dak erop staat, dan heb je de BDB met goed gevolg afgerond. En als we dan de beoordeling veel meer visueel gaan maken, kunnen er misschien ook nog wel onderdelen uit de training zelf beeldender gemaakt worden. Dus opeens zit ik dan tijdens de lezing te bedenken, hoe we onze training nog verder kunnen Verbeteren zodat deelnemers blij worden van het traject en het papiertje vervolgens een hele mooie bijzaak is. Dit Verbeter Vonkje heeft een vlammetje bij me aangewakkerd dat ook na het congres nog verder doorknettert.

Het Vernieuwen-Vonkje

Mieke Koelslag-Kreunen sprak tijdens haar openingslezing over werkplezier. Als een van de elementen van werkplezier noemde zij samen leren, ofwel teamleren. Na afloop van de eerste congresdag sprak ik hier met mijn collega over. Hoe delen we bijvoorbeeld de kennis die we opdoen tijdens dit soort congressen met elkaar binnen Bureau Lente? En hoe deel je kennis waar de ene trainer meer in is gespecialiseerd dan de andere trainer? Op eerdere werkplekken bespraken we ook al hoe belangrijk het is onderling kennis uit te wisselen, maar echt goed van de grond komen zulke initiatieven vaak niet. Hoewel de spreker niet direct voorbeelden noemde hóe je deze kennis dan met elkaar kan delen, zorgde haar lezing wel voor een serieuze vonk in mijn hoofd. Ik denk dat het heel goed mogelijk is kennis en professionaliteit met elkaar te delen op een inspirerende manier. Dus geen ellenlange sessies waarin de ene trainer al zijn kennis lekker zendt en de rest dan dit zo goed mogelijk probeert te onthouden. Dat kan natuurlijk beter. Hoe dan precies, daar heb ik wel wat ideeën over, maar die moeten nog wat verder worden uitgewerkt. De openingslezing opende daarvoor net de juiste laatjes in mijn brein om een goed kennisdelingsprogramma voor onze eigen organisatie op te zetten. Begrippen als team based learning, lesson study, netwerkleren en het boek Socrates op Sneakers zijn volgens mij een mooi beginpunten om dit eens uit te werken. Zo’n kennisdeelprogramma is voor mij nieuw, nooit eerder gedaan, dus ik denk dat ik het kan ?

Het Verbinden-Vonkje

Een van de dingen die je op een congres natuurlijk ook een beetje hoort te doen is netwerken. Netwerken om het netwerken, is niet per se mijn sterkte, maar ik vind het wel heel leuk om met collega’s ideeën uit te wisselen en te leren van elkaar, ook buiten de sessies om. Manon Joosten zorgde voor het Verbinden-Vonkje tijdens haar workshop ‘Anders afronden in het HBO’. Dit was een vonkje dat juist de vlammetjes aanwakkerde van een paar bij mij sluimerende ongenoegens. Een groot thema tijdens dit congres was het inrichten van effectieve feedbackprocessen. Ik studeer ook zelf weer en ben bezig met de master onderwijswetenschappen. Tijdens die studie heb ik pas weer eens ‘mogen’ ervaren dat goede feedback niet vanzelfsprekend is.

Manon noemde in haar workshop Ontwerp Gericht Onderzoek (OGO), wat toevallig een onderdeel is van het artikel dat ik schreef voor mijn laatste module. Het idee was om een stukje curriculum te ontwerpen met één van de volgende ontwerpvarianten: het 4CID-model, OGO of Design Thinking. Nu ben ik een beetje eigenwijs van aard en heb, in overleg met de docent, in mijn artikel proberen aan te tonen dat je OGO helemaal kan implementeren in het 4CID-model (andersom kan dat overigens niet, denk ik). Hoewel ik veel aandacht heb besteed aan de onderbouwing, bleef dit in de feedback die ik heb ontvangen helaas onbesproken. Ik studeer omdat ik graag wil leren en het leren is voor mij in dit geval en op deze manier niet voldoende geweest; ik wil over zulke zaken kunnen sparren. Omdat ik Manon over OGO hoorde spreken én omdat ze inspirerend kan vertellen over Anders Afronden, heb ik haar na haar workshop aangesproken en mijn idee over de combi OGO en het 4CID-model voorgelegd. Daarop kreeg ik de feedback die ik zocht! Daarnaast gaf ze mij ook een heel goede tip: als je eens over een onderwerp met collega’s van binnen en buiten je eigen organisatie wilt sparren, dan kan het geen kwaad om het stuk eens op LinkedIn te plaatsen of op het eigen blog. Wat een goed idee! Dat ga ik dus ook doen, te beginnen, hier en nu ?.

De tip, het enthousiasme en de kennis die Manon deelde wakkerden bij mij het Verbinden-Vonkje aan – samen sparren leidt tot mooiere en betere ideeën dan in je eentje iets bewijzen waar je zelf eigenlijk al van overtuigd bent.

De vonkjes en bijbehorende aangewakkerde vlammetjes Verbeteren, Vernieuwen en Verbinden hebben de afgelopen twee congresdagen in mij het vuurtje van leren weer flink aangewakkerd.
Wat is leren leuk! Zelf iets leren, anderen iets leren, maar vooral samen leren.

OGO implementeren in 4CID?

Maar, los van de vonkjes en het congres: heb ik nu ook jou wellicht getriggerd? En wil je eens met mij meedenken over de mogelijkheid om 4CID en OGO samen te voegen? Laat het me even weten, dan stuur ik je m’n artikel!

Inge Rinkje de Jager (idejager<at>bureau-lente.nl)

Op de eerste dag van het congres Toetsen en Examineren in het HO heb ik ook dit jaar weer een workshop én een inspiratiesessie mogen verzorgen.

Onder het motto ‘Check & Dubbelcheck’ hebben collega Jeanne Hup en ik met de deelnemers onderzocht hoe de verantwoordelijkheid van de examencommissie verder gaat dan het controlerende ‘Check & Dubbelcheck’. Een van de  conclusies daarbij was dat met name het rolvast handelen van de examencommissie een grote rol speelt bij het uitvoeren van de kwaliteitsborgende taken. Als die rol helder is en consequent wordt ingevuld, dan kun je gezamenlijk goed staan voor een diploma van waarde.

De tweede inspriratiesessie waar ik bij betrokken was, ’s middags, ging over het begrip Feedback-cultuur. In de introductie hebben we ingezoemd op de criteria die je moet respecteren om te kunnen komen tot een succesvolle feedback-cultuur. Vervolgens heeft Harry Donker, opleidingsmanager van Hogeschool Windesheim de deelnemers meegenomen in zijn ervaringen met het verlagen van de toetsdruk, en hoe dit in de praktijk uitwerkte bij jaar 1 van de opleiding Communicatie van Windesheim. Met name de didactische principes die hierbij gehanteerd werden, spraken de deelnemers aan. 

Al met al was deze dag – gelukkig weer helemaal ‘in real life’ – niet alleen een inspiratie voor de deelnemers, maar ook voor onszelf.
Volgend jaar ben ik er weer graag bij!